Hoe klinkt jouw Innerlijke Criticus?

Ken je die kritische en strenge stem in je hoofd? Die zegt dat het je toch niet gaat lukken, dat je niet interessant genoeg bent, dat je te dik en te lelijk bent? Deze stem vertelt je ook wat je allemaal moet. Je moet alles vandaag af krijgen, je moet goede boeken lezen en je moet drie keer per week naar yoga om te ontspannen. Daarnaast is er een heel repertoire aan dingen die je niet mag van de ze stem: geen fouten maken, niet zeuren, niet aanstellen.

Dit is je Innerlijke Criticus en wat hij zegt, neem je waarschijnlijk veel te serieus.

Je Innerlijke Criticus kun je zien als een niet liefdevolle ouder die in je leeft, als een heel specifieke overlevingsstrategie die jou, door je met kritiek te bestoken, probeert te beschermen tegen gevaar. De intentie is goed, maar het komt er nogal naar uit allemaal en hierdoor heeft dit patroon allang niet meer het gewenste beschermende effect. Je maakt geen uitdagende, constructieve keuzes om zo te genieten van je vooruitgang, maar stagneert en voelt je alleen maar ellendig over jezelf.

Veel mensen herkennen in de stem van de Innerlijke Criticus heel duidelijk de stem van een van hun eigen ouders en alhoewel dat pijnlijk is, kan het je ook het inzicht geven dat jij het niet zelf bent die dit allemaal zegt.

Maar ook als je je ouders niet specifiek herkent in deze stem, vormen zij toch de bron ervan. Wat je nu in je hoofd hoort, zijn de boodschappen die je als kind hebt opgevangen. Het is misschien niet letterlijk zo gezegd en het was ook niet zo bedoeld, maar het is wel hoe je het hebt ontvangen destijds. Wat je toen hebt gehoord, zeg je nu tegen jezelf en je bent ervan overtuigd dat het waar is.

En wat nou als je helemaal niet zo’n stem in je hoofd hebt, wat als je dit niet herkent? In dat geval ben je hoogstwaarschijnlijk versmolten met je Innerlijke Criticus. Voor jou voelt hij dan helemaal als jezelf en is vergelijkbaar met een bromtoon op de achtergrond. Die toon hoort er zo bij, dat je hem niet meer bewust waarneemt, maar hij heeft wel degelijk invloed… Voordat je afscheid kunt nemen van deze strenge stem sta jij nog voor de taak hem eerst te herkennen in jezelf.

Misschien helpt dit je daarbij: je weet dat de Innerlijke Criticus aan het woord is als je je gestrest voelt (omdat je van alles moet), of je heel klein voelt worden (omdat je niet goed genoeg bent). De toon is hard en onverbiddelijk, er is geen genade. Als je je Innerlijke Criticus hoort, verstar je, vloeit alle vreugde uit je en kun je worden overvallen door een gevoel van wanhoop en onmacht.

En dan is er ook nog een derde manier om je Innerlijke Criticus te herkennen en dat is als je merkt dat je verslapt, dat je op het punt staat de afspraken die je met jezelf hebt gemaakt over gezond gedrag te verbreken. Want de Innerlijke Criticus is niet alleen maar hard en gemeen, soms is hij juist heel zacht en verleidelijk en lijkt hij het beste met je voor te hebben. Dan fluistert hij je in: “Ach, je hebt nu al zo lang geen contact gezocht met hem, nu mag het wel weer even een keertje.”

Hoe verraderlijk, want wat lijkt dit op de liefdevolle volwassene die wil dat je niet te streng bent voor jezelf! En het klopt ook: je hoeft niet streng te zijn voor jezelf (maar een gezonde zelfdiscipline is wel wat je wilt) en fouten maken is menselijk (maar dat betekent niet dat je ze willens en wetens zou moeten maken). De Innerlijke Criticus maakt heel geniepig gebruik van een gedeelte van de waarheid, op een manier die gericht is op stagnatie.

Hij wil je beschermen door je op je plek houden en daarbij schuwt hij geen enkel middel. Als het niet lukt met dreigementen, dan grijpt hij naar zoetgevooisde taal. Alles om ervoor te zorgen dat jij niet de onbekende groeipijn van je persoonlijke ontwikkeling aan hoeft te gaan.

In plaats hiervan krijg je de pijn die je kent, de pijn van je relatieverslaving, van je destructieve patronen maar dat maakt de Innerlijke Criticus niet uit: onbekend maakt onbemind en hij kiest daarom voor jou de pijn die je kent: stagnatiepijn.

Dit is zijn manier maar je het hoeft niet jouw manier te zijn.

Je kunt ervoor kiezen niet langer naar deze stem te luisteren en je Innerlijke Criticus zijn rechtmatige plek te geven, namelijk op de achtergrond. Hij hoeft niet weg en je mag hem ook bedanken voor alle goede bedoelingen, maar maakt daarnaast heel duidelijk dat je hem niet meer nodig hebt. Je bent nu volwassen en je weet prima wat goed is voor je.

Je kiest er zo voor om op de korte termijn af en toe ongemak en pijn te voelen, doordat je nieuw en gezond gedrag uitprobeert. Deze pijn kun je dragen, je bent nu volwassen en kunt zorgdragen voor je Innerlijke Kind hierin. Op de langer termijn voed en dien jezelf, doordat je acties in lijn zijn met jouw visie op het leven, op relaties en op hoe je daar in wil verschijnen.