Welke primaire codependency-patronen herken jij?

 Als mens staan we in verbinding met onszelf en met anderen, zonder die verbinding geen leven! Want hoe anders dan in de verbinding werd jij verwekt en opgevoed door je ouders? Hoe anders dan in verbinding met de mensen om je heen lever jij je bijdrage aan deze wereld?

Wie goed in verbinding staat met zichzelf, staat ook goed in verbinding met anderen. Ook als het eens moeilijk is in een relatie, ook als er eens een conflict optreedt in een vriendschap. Maar niet iedereen is zo in tune met zichzelf. Codependency-patronen kunnen de relatie met jezelf en die met anderen namelijk danig beïnvloeden. Een laag gevoel van eigenwaarde, zwakke grenzen, niet goed zorgen voor jezelf…
Welke primaire codependency-patronen herken jij?

Als je structureel codependent gedrag vertoont, ben je opgegroeid in een disfunctioneel gezin dat niet goed reageerde op de natuurlijke eigenschappen van jou als kind. Dat kan zijn doordat er sprake was van verwaarlozing, mishandeling of misbruik, maar je kunt ook simpelweg te weinig liefde, warmte en koestering hebben ontvangen.

Wat de oorzaak ook is, je bent onvoldoende ondersteund in je basisbehoeften, waardoor er niet genoeg ruimte was om jezelf te zijn. Ook als volwassene merk je daar de gevolgen van: de verschillende patronen die je als kind hebt ingezet om overeind te blijven, steken nog steeds de kop op. Hoe kan dat eruit zien?

Hieronder nemen we eerste de primaire codependency-patronen onder de loep, die invloed hebben op de relatie met jezelf. Volgende maand kijken we naar de secundaire codependency-patronen, die hun stempel drukken op je relatie met anderen. Hoe beïnvloeden de primaire codependency-patronen de relatie met jezelf?

Vaak voel je wel dat iets niet klopt, maar je handelt niet naar dit inzicht. Of je ziet iemand iets schadelijks doen, maar gelooft letterlijk je eigen ogen niet en beschermt jezelf niet. In plaats daarvan zeg je dingen tegen jezelf als: ‘dat zal wel aan mij liggen’, ‘ik reageer vast overgevoelig’, ‘ik moet me ook niet zo aanstellen’, ‘die ander zal wel gelijk hebben’. Wat ook mogelijk is, is dat je zo afgesneden bent van je gevoel dat je ook echt niets waarneemt. Je ervaart jezelf dan als leeg, verdoofd of afgestompt.

Doordat je niet luistert naar wat je gevoel je ingeeft, doe je ook niet wat goed is voor jou of waar jij plezier aan beleeft. Als je na een dag werken bekaf thuiskomt en het liefst met een boek op de bank ploft en iets lekkers en gezonds bestelt voor jezelf, doe je dat dan ook? Of is daar dan dat stemmetje dat zegt: ‘Je moet je huis nog schoonmaken. En je eten hoor je zelf te koken’? Je moet het allemaal zelf doen, je mag geen hulp vragen! Het andere uiterste is dat je van anderen verlangt dat ze voor jouw behoeften zorgen, sterker nog: dat ze je behoeften aanvoelen en vervullen. Doen ze dit niet, dan voel je je niet gezien en gehoord.

Als je niet in contact staat met wat je voelt en waar je behoeften en wensen liggen, dan is het ook bijzonder lastig hier uitdrukking aan te geven naar anderen. De vraag ‘waar heb jij zin in?’ kan voor jou daarmee onmogelijk zijn om te beantwoorden, omdat je het écht niet weet. Je bent hierdoor niet alleen een raadsel voor jezelf, maar ook voor anderen. Een andere mogelijkheid is dat je je innerlijke belevingswereld met veel dramatiek tentoonspreidt. Er is altijd een emotioneel noodgeval en ook dan leert niemand de echte jij ooit kennen.

Je voelt je grenzen helemaal niet, je voelt ze pas achteraf, of je voelt ze prima maar bent zo gewend dit signaal te negeren dat je je grens niet aangeeft. Wat ook mogelijk is: je geeft je grens wel aan, maar verbindt geen enkele consequentie aan het overschrijden daarvan. Wat in de praktijk betekent dat jouw grens helemaal geen grens is! De tegenovergestelde variant komt trouwens ook voor: je hebt dan overdreven grenzen, oftewel wel een muur om je heen. Bij jou komt niks of niemand binnen!

Je voelt je vaak minder dan iemand anders: minder mooi, minder slim, minder rijk, minder succesvol, en daardoor minder goed. Wat je niet voelt is de waarde die je hebt, los van anderen of los van zaken als geld, prestige, uiterlijk of opleiding. Soms ook kom je iemand tegen die het in jouw ogen nog slechter voor elkaar heeft dan jij, en dan voel je je juist meer dan die ander…

Het vergt moed en geduld om deze patronen om te buigen: zodra je tegenovergesteld gedrag in gaat zetten, word je namelijk ook geconfronteerd met de directe consequenties daarvan. Zo is je grens aangeven gezond gedrag én het kan er ook voor zorgen dat je in conflict komt met iemand anders. Ook goed voor jezelf zorgen is gezond gedrag en dat betekent soms dat je niet voor een ander kan zorgen.

Deze gevolgen op de korte termijn kunnen heel erg ongemakkelijk voelen: je bent bijvoorbeeld bang om die ander te verliezen, of je voelt je schuldig dat je niet voor de ander zorgt… je wordt getriggerd in een oude kindpijn en dat maakt het vaak zo moeilijk om dit gezonde gedrag ook echt structureel vol te houden. Naast het loslaten van je oude patronen, wordt er van je gevraagd de kindpijn die dit oprakelt te doorvoelen.

De sleutel hiertoe is het bewust ervaren van de fysieke sensaties die horen bij de pijnlijke emotie, denk hierbij aan sensaties als een dichtgeknepen keel, een leegte in je hart, een steen op je maag, een zwaarte in je buik. Leer je hier waarachtig bij aanwezig zijn, al dan niet met professionele begeleiding, dan verliest deze kindpijn zijn macht over je; je kunt nog wel geraakt worden, maar je weet nu hoe die geraaktheid zelf te dragen.

Volgende maand kijken we naar de – secundaire – codependency-patronen die invloed uitoefenen op je relatie met anderen: negatieve controle, wrok, perfectionisme, vermijding van de werkelijkheid en moeite met het aangaan van de ware verbinding.