Hoe ziet een gezonde relatie eruit?

‘Hoe ziet een gezonde relatie eruit?’ Dat was een van de vragen tijdens de challenge van januari. Want: als je je nog nooit in een gezonde relatie hebt bevonden, hoe herken je die dan? Ik heb een aantal zaken op een rij gezet, die wat mijn betreft duiden op een gezonde interactie tussen jou en je partner.

Op hoofdlijnen kun je stellen dat je binnen een gezonde relatie vrijheid in verbinding ervaart. Dit betekent dat er een ‘wij’ is dat door een afzonderlijk ‘ik’ en ‘jij’ steeds in het moment vorm wordt gegeven op basis van bewuste keuzes vanuit jullie Volwassen Zelf. Dan weer zijn jullie dicht bij elkaar, dan weer gaan jullie wat meer je eigen gang, allemaal heel ontspannen en in het vertrouwen dat het ‘wij’ en het ‘ik’ steeds intact blijven.

Het tegenovergestelde hiervan is de onvrije binding vanuit kindpijn en patronen. Het ‘wij’ wordt door de een te intens nagestreefd en door de ander juist ondergewaardeerd, waardoor jullie verstrikt raken de dynamiek van aantrekken en afstoten. Aangedreven door jullie angst om verlaten of verzwolgen te worden, zetten jullie elk een arsenaal aan patronen in. Het vertrouwen dat het ‘wij’ en het ‘ik’ intact kunnen blijven ongeacht de afstand, is niet aanwezig. Komt de ander te dichtbij dan is je automatische reactie vluchten, raakt de ander te ver weg, dan ga je als vanzelf keihard je best doen voor de relatie. Het voelt alsof je hierin gevangen zit, je voelt je onvrij.

Binnen een relatie ben je tot op zekere hoogte afhankelijk van elkaar: je moet van elkaar op aan kunnen en bepaalde taken zullen jullie delen. Op sommige momenten heb je de steun van de ander nodig, of dat nu praktisch of emotioneel is. Dit toe durven laten – en kunnen begrenzen – is een van de essentiële kenmerken van een gezonde relatie. Het ‘wij’ krijgt afhankelijk van het moment en de uitdaging een bepaalde invulling, het ‘wij’ kan als het ware groeien en krimpen naar behoefte.

De tegenovergestelden hiervan zijn overafhankelijkheid en anti-afhankelijkheid. Bij overafhankelijkheid, ofwel codependency, richt je je volledig op de ander. Je hebt de ander ‘altijd’ en ‘voor alles’ nodig. Er is voor jou geen ‘ik’ zonder het ‘wij’, alles staat in het teken van je relatie en je verwaarloost hierbij vaak je eigen behoeften en verlangens om het de ander maar naar de zin te maken.

Bij anti-afhankelijkheid wil je juist zo min mogelijk te maken hebben met je partner. Je hebt de ander ‘nooit’ en ‘nergens voor’ nodig. Vaak wil je niet eens een relatie of wil je dat wat er tussen jullie is zo niet noemen. Voor jouw gevoel is er geen ‘ik’ als er ook een ‘wij’ is, je voelt je beknot, verstikt en belemmerd. Zo kan het zijn dat je nauwelijk oog hebt voor je partner en vrijwel volledig je eigen plan trekt.

Het geven en ontvangen tussen jullie is in balans. Natuurlijk zijn er periodes dat de een wat meer geeft dan de ander, maar bekeken over de gehele linie zijn jullie hierin gelijkwaardig aan elkaar. Elk van jullie ervaart hierdoor zowel de kwetsbaarheid die hoort bij geven als de kwetsbaarheid die hoort bij ontvangen, wat jullie band steeds verder verdiept. Het evenwicht hierin vinden jullie over het algemeen van nature, zonder dat er al te veel wrevel of angst ontstaat over ‘te veel’ of ‘te weinig’ geven.

Het tegenovergestelde hiervan is een dynamiek, waarbij een van jullie geeft en geeft uit angst de ander te verliezen. De ander is juist heel zuinig met zijn of haar tijd, liefde en aandacht, uit angst zichzelf te verliezen. Uiteindelijk leidt deze scheve verhouding vaak tot heftige uitbarstingen van de kant van degene die te veel heeft gegeven: ‘Ik wil voelen dat jij ook van mij houdt!’. Terwijl de ander daarop kan reageren met: ‘Ik heb je toch nooit gevraagd om al de dingen voor me te doen…’

Zit iets je dwars, wil je iets graag of heb je bepaalde twijfels? Je spreekt je uit en bent bereide de reactie van je partner te ontvangen. Misschien wil hij of zij tegemoet komen aan je wens, misschien ook niet, maar het vraagstuk ligt in ieder geval op tafel. Dit doe je vanuit het vertrouwen dat je de waarheid en werkelijkheid kunt dragen, ook al is die misschien niet altijd zoals je hem graag had gezien.

Het tegenovergestelde hiervan is negatieve controle. Hierbij wil je ook wat van je partner, maar durf je dit niet direct te uiten. Je bent te bang voor een negatieve reactie en vooral ook bang voor het gevoel dat dit in je oproept: een ‘nee’ op je verzoek kan bijvoorbeeld voelen als een ‘nee’ tegen jou als persoon. En dus ga je in het geheim te werk… Je gaat pleasen om waardering te oogsten, pruilen om je zin te krijgen of strikvragen stellen om achter waarheid te komen. Manipuleren dus, uit angst dat je de confrontatie niet aankan.

Je ziet en aanvaardt de perfecte imperfectie van zowel jezelf als de ander: je ziet je partner voor wie hij of zij is, met alle plussen en minnen. De plussen en minnen zijn oké voor jou, ze berokkenen je geen schade, hooguit bezorgen ze je wat irritatie soms ;) Je hebt je partner op een gegeven moment in zijn totaliteit aanvaard en dat heb je alleen kunnen doen doordat je ook jezelf volledig ziet, accepteert en toont aan je partner.

Het tegenovergestelde hiervan is het projecten van een perfect of juist imperfect beeld op je partner. Vanuit verlatingsangst heb je de neiging om je vooral te concentreren op alle mooie dingen van de ander en de mindere kanten onder het tapijt te vegen. Zo kun je blijven in een relatie die schadelijk is voor jou: je durft de pijnlijke werkelijkheid niet te zien, omdat dit misschien wel zou betekenen dat je dan weg ‘moet’ bij je partner.

Vanuit bindingsangst zie je juist vooral alles wat niet deugt aan je partner: hij heeft een oninspirerende baan, zij heeft niet de juiste opleiding, hij is wat kalend, haar tanden staan scheef, zijn stem klinkt raar, zij lacht te hard… je kunt het zo gek niet bedenken, of het is voor jou reden om iemand af te wijzen als partner. Zo verdwijn je uit een relatie nog voordat die goed en wel tot ontwikkeling heeft kunnen komen. De ander krijgt geen kans bij jou, omdat de goede kanten zien, zou kunnen betekenen dat je de verbinding aan wilt gaan. En dat maakt je angstig…

Vanuit deze waardigheid en innerlijke kracht geef je vervolgens je leven vorm. Je verbindt acties aan je behoeften en verlangens en gaat met jezelf als uitgangspunt op weg in het leven en de liefde. En zo kun je op een dag iemand tegen komen bij wie je je veilig voelt en in wie je je juist ook daardoor verder wilt verdiepen…

Wie de emotionele achtbaan van een verslavende relatie gewend is, kan een veilige relatie ervaren als saai en nietszeggend. Je mist de spanning, de diepgang, de intense verbondenheid! In werkelijkheid ga je door de heftige dynamiek van aantrekken en afstoten de ware verbinding juist uit de weg, die met jezelf en die met de ander. Je hebt het te druk met het drama dat zich telkens weer ontvouwt tussen jullie.

Gezonde relaties zijn stabiel en dat kun je verwarren met oppervlakkigheid, maar schijn bedriegt: voor ware diepgang en verbinding is juist een stevig fundament nodig. Je zult je eerst geliefd en geborgen moeten voelen in jezelf, voordat je ook met de ander de liefdevolle relatie aan kunt gaan. Deze basis in jezelf ontwikkel je door jezelf en je gevoelens serieus te nemen, door je uit te spreken en op te komen voor jezelf.