Vechten, vluchten of bevriezen

De kindpijn waar ik het eerder over had, willen de meeste mensen helemaal niet voelen, want hoe onhandig en ongemakkelijk is het als je opeens vol in je verdriet, angst of woede schiet? Bovendien ben je er vaak onbewust van overtuigd, dat je die pijn helemaal niet aankunt, dat je erdoor overspoeld raakt, dat hij je onderuit zal halen. En om dat allemaal te voorkomen, om niet te hoeven voelen waar je als kind gekwetst bent, heb je een hele hoop strategieën ontwikkeld.

Als je wordt getriggerd in je kindpijn kun je ontkennen, vluchten, eindeloos twijfelen, en nog veel meer. Deze overlevingsstrategieën kunnen zo vertrouwd voelen dat je ze niet eens als zodanig herkent: je denkt dat jij het bent die handelt, maar in werkelijkheid is het een van je strategieën die bepaalt wat je doet.

Eerder, toen je klein was, hadden deze strategieën wel degelijk nut. Wie destijds niet de nodige liefde, aandacht en erkenning heeft gekregen, moest met deze werkelijkheid om zien te gaan. Als kind is het levensbedreigend als je ouders er niet volledig voor je zijn en deze doodsangst is te groot om te voelen. Dus wat deed je? Vechten, vluchten of bevriezen… en dat ben je tot op de dag van vandaag blijven doen, ook zitten deze overlevingsstrategieën je inmiddels vooral in de weg.

Wie gevoelens van verlatingsangst kent, zal vechten voor elke kruimel aandacht en liefde. Je gaat actief aan de slag als je kindpijn geraakt wordt, je stroopt als het ware je mouwen op en gaat eropaf. Bijvoorbeeld door te manipuleren, heel hard je best te doen, jezelf te verdedigen, of agressief te worden. Je maakt de beweging voorwaarts om te voorkomen dat je verlaten wordt, alleen heeft dat tot gevolg dat je bij jezelf vandaan gaat en vaak ook de ander wegjaagt.

Wie bindingsangst ervaart heeft de neiging te vluchten voor liefde en aandacht. Je ervaart ze al snel als te veel en verstikkend. Je wil graag ruimte voor jezelf en maakt daarom de beweging naar achteren. Ook vluchten kan op verschillende manieren: ontkennen, rationaliseren, dissociëren en het zoeken van afleiding via een verslaving. Al deze strategieën zorgen ervoor dat je de pijn die wordt aangeraakt niet meer voelt: je beweegt weg van de ander en weg van de pijn in jezelf.

Soms ook maak je juist helemaal geen beweging. Je bevriest en kunt niet kiezen, komt niet in actie, blijft hangen in een situatie die schadelijk is voor jou. Door je roerloos te houden wil je de pijn ontwijken, je staat aan grond genageld, krijgt een blackout, of kunt geen woorden meer vinden. Je wacht, hoopt, bidt dat het voorbij gaat. Alleen: de situatie verandert niet wezenlijk als jij zelf niets doet en dus zul je telkens weer geconfronteerd worden met je pijn.

Als volwassene heb je deze strategieën niet meer nodig om te overleven, je kunt inmiddels voor jezelf zorgen als je kindpijn getriggerd wordt. Toch leid je nog steeds hele stukken van je leven vanuit de strategieën van vechten, vluchten of bevriezen. Niet dienend meer, maar je blijft het doen, omdat je niet anders gewend bent.

Je hebt nog niet de ervaring dat je de kindpijn van toen nu wel kunt dragen en gaat door op de weg die je ooit bent ingeslagen. Je strategieën kunnen zich in je leven laten zien als persoonlijkheidsdelen met een geheel eigen karakter. Allemaal hebben ze het beste met je voor, maar de manier waarop ze voor je willen zorgen, past niet meer bij jou.

Pleasen

Wat dacht je bijvoorbeeld van de Pleaser, die iedereen tevreden wil houden. Ze doet zo haar best om het anderen naar de zin te maken dat ze zichzelf helemaal vergeet. Daarmee beschermt ze je tegen conflicten en de woede van anderen en omzeil je de kindpijn van het je niet geliefd voelen. Het onbedoelde bijeffect is helaas dat je ver verwijderd raakt van je eigen behoeften en verlangens en uiteindelijk zelf niet meer weet wat je wilt.

Pushen

Of neem nou de Pusher, die wil dat je steeds nuttig bezig blijft en presteert. Ze is zo druk met je voortstuwen in het leven dat je helemaal geen tijd meer hebt om te rusten. Je hebt geen tijd om tot jezelf te komen, geen tijd meer voor bezinning. Als kind was je bang dat je niet goed genoeg was om voor gezorgd te worden. Je had ergens de boodschap opgepikt dat je moest ‘werken voor de kost’. Dat werken doe je nu nog steeds, en wel zo onophoudelijk dat het je misschien wel een burn-out oplevert.

Perfectionisme

De Perfectionist is er ook zo eentje. Ze wil dat je altijd alles feilloos doet om te voorkomen dat je kritiek krijgt. Kritiek zorg voor veel stress, het activeert je kindangst om niet goed genoeg te zijn en in de steek gelaten te worden. Het gevolg van dit perfectionisme? Je raakt bij alles wat je doet verstrikt in de details en er komt niets uit je handen. Perfect bestaat niet en je werk is daarmee nooit af.

Naast de Pleaser, de Pusher en de Perfectionist zijn er velen meer die jouw leven kunnen kleuren: de Clown, de Femme Fatale, het Verlegen Meisje, de Vrijbuiter, de Sloddervos, de Losbol, de Huissloof, de Dromer en de Rebel.  Om er maar een paar te noemen, want de lijst is eindeloos.

Wat moet je nou met die delen die allemaal voor je proberen te zorgen, maar die jou vaak alleen maar verder van huis brengen? Een manier is om ervoor te zorgen dat je op een andere manier bereikt wat deze delen voor jou willen doen, een manier die je niet schaadt en die je vanuit je volwassen zelf regisseert.

In plaats van je strategie in te zetten ga je bewust en met beleid af op wat je kindpijn triggert. Je kijkt eerlijk naar wat er in jou gebeurt en hoe je daarmee om wilt gaan, je bent nu volwassen en je kunt deze emoties dragen. Dat is misschien wel spannend, maar het hoeft niet eng te zijn. Je geeft jezelf hiermee een groot cadeau, want uiteindelijk komt er onder de kindpijn een ander deel van jou tevoorschijn: welke kwaliteit van jou hield zich daar verstopt, welk deel van jou mag nu vanuit de schaduw in het volle licht treden?

Als je je strategieën bewust doorbreekt en er volwassen gedrag voor in de plaats stelt, krijgen alle delen van jou steeds de plek waar ze horen: sommige meer op de achtergrond, andere meer op de voorgrond, al naar gelang de situatie. Zo kun je af en toe eens de ander verwennen, af en toe je schouders onder een taak zetten en af en toe iets tot in de puntjes verzorgen.

Het gaat om keuzevrijheid: jij bepaalt wanneer je welk gedrag inzet en voor hoe lang. Die vrijheid houdt in dat je, als je dat zou willen, ook het tegenovergestelde zou kunnen doen: soms sta je op je strepen, ook vindt de ander dat niet fijn, soms pak je een dagje voor jezelf, ook al haal je je planning dan niet, en soms doe je iets ‘goed genoeg’, omdat je het gewoon af wilt hebben. Je zult zien dat je leven hierdoor veel lichter aan zal voelen.

Ik ben benieuwd hoe het staat met jouw keuzevrijheid, doe jij elk moment precies dat wat bij je past? Laat het me weten via het formulier hieronder. En ook als je vragen hebt, ik denk graag met je mee.