Hoe vergroot je je gevoel van eigenwaarde?

Sommige mensen zien zichzelf als zo slecht en gebrekkig, dat ze vinden dat ze er eigenlijk niet mogen zijn. Zij schamen zich voor hun hele wezen, zij schamen zich voor hun bestaan. Vanuit dit gevoel van onwaardig zijn, richten ze hun leven in. Voor hun eigen behoeften en wensen hebben zij hierbij geen aandacht, alle focus ligt op het verzorgen en pleasen van anderen. 

​En als dit niet de waardering en erkenning oplevert die ze voor ogen hadden, dan proberen ze via negatieve controle om alsnog te krijgen waar ze zo naar verlangen. Zo zijn ze voortdurend bezig met anderen en verliezen zij zichzelf – en hun eigen waarde – steeds verder uit het oog.

De oorsprong van deze fundamentele schaamte ligt in de manier waarop je bent grootgebracht; die vormt de lens waardoor je jezelf ook nu als volwassene bekijkt. Hielden je ouders onvoorwaardelijk van je en omringden ze je met al hun praktische en emotionele zorg, dan beschouwt jezelf als een waardig en waardevol persoon. ⁠Mocht je deze liefde en veiligheid niet ontvangen, dan ervaar je jezelf als een onwaardig en waardeloos persoon. ⁠

​​Je hebt het gebrek aan liefde en veiligheid destijds niet kunnen zien voor wat het is: een ongelukkige tekortkoming van je ouders naar jou toe, veroorzaakt door de tekortkomingen in hun eigen opvoeding. Als kind bezit je deze reflectieve vaardigheid immers nog niet. ⁠In plaats daarvan heb je de conclusie getrokken dat er iets vreselijk mis is met jou. ⁠

Deze manier van jezelf bezien draag je nog steeds bij je. Ook als volwassene zie je jezelf als niet waard om van gehouden te worden. Niet door een ander en niet door jezelf. ⁠Je merk dit aan de manier waarop je met jezelf omgaat. Met je acties geef je jezelf keer op keer de boodschap: ik doe er niet toe, wat ik wil is niet belangrijk.

​​Je draagt geen zorg voor je behoeften en wensen en hierbij gaat het niet om alleen de luxe of frivole dingetjes die het leven soms zo aangenaam maken. Nee, alle aandacht en energie die je aan jezelf besteedt, voelt op een bepaalde manier als niet gepast. Je voelt je snel egoïstisch als je doet wat jij wilt, het voelt heel ongemakkelijk voor je om voor jezelf te zorgen in plaats van voor iemand anders.

Ondertussen is al die aandacht voor anderen niet geheel belangeloos. Voor anderen en voor jezelf lijkt het lijkt misschien of je die volledig uit de goedheid van je hart komt, maar in het verborgene wil je er iets voor terug. Je wil die liefde, waardering en erkenning ontvangen die je in eerste instantie niet van je ouders en vervolgens niet van jezelf hebt kunnen krijgen. Je handelt vanuit een gevoel van gebrek.

​​Omdat je denkt dat je het zelf niet waard bent, geef je je liefde en aandacht weg zonder je eerst zelf te laven aan deze voedende kracht. Wat je hierdoor tekort komt, wil je vervolgens van de ander ontvangen, maar zonder hier direct om te durven vragen. Krijg je het niet – en dat gebeurt vaak – dan is dit voor jou het bewijs dat je het inderdaad niet waard bent.

​​Dat dit telkens weer je ervaring is, komt deels doordat de manier waarop je met jezelf omgaat ook zijn effect heeft op de manier waarop anderen met je omgaan. Je geeft met jouw gedrag een bepaald voorbeeld over hoe je behandeld lijkt te willen worden.

​​Als jij in alles wat je doet uitstraalt dat jij er zelf niet zo toe doet, dan zullen anderen deze boodschap onbewust oppikken en uitdragen in hun acties naar jou toe.

• ​​Ze ‘nemen je voor lief’
• Ze ‘manipuleren je’
• Ze ‘denken alleen aan zichzelf’​

⁠
​En zo word jij steeds bevestigd in je gevoel van waardeloos zijn.

De schaamte die hieraan ten grondslag ligt wordt aangejaagd door je innerlijke criticus. Die herken je doordat je je heel klein voelt worden als hij of zij spreekt. De boodschap draait om ‘moeten’ en ‘niet mogen’, de toon is hard en onverbiddelijk. Als je je innerlijke criticus hoort, verstar je, vloeit alle vreugde uit je en word je overvallen door een gevoel van onwaardigheid en onmacht.

Heling van deze fundamentele schaamte en het niet langer luisteren naar je innerlijke criticus, vraagt veel zachtheid van je en daarnaast de kracht om voor jezelf te gaan zorgen. ⁠

• Je wilt op gevoelsniveau ervaren dat het gebrek aan liefde destijds niet aan jou heeft gelegen.
• Je wilt gaan inzien dat de verantwoordelijkheid voor het creëren van zelfliefde nu wel bij jou ligt. ⁠

Een gezond gevoel van eigenwaarde kun je zien als zelfliefde in actie. Gezonde eigenwaarde ontstaat door goed voor jezelf te zorgen, door jezelf met je acties op nummer 1 te zetten. Vaak wordt gedacht dat het andersom is: dat je eerst een gezond gevoel van eigenwaarde moet hebben, om goed voor jezelf te kunnen zorgen, maar probeer je deze route te bewandelen, dan kun je wachten tot je een ons weegt.

​​Gezonde eigenwaarde ontstaat niet zomaar, je moet er iets voor doen. En dat ziet er zo uit:

Je neemt serieus wat je in jezelf waarneemt en handelt hiernaar. Je bent afgestemd op je eigen behoeften en wensen en pas als je weet dat je hier meer dan voldoende voor hebt gezorgd, ga je vanuit deze overvloed ook delen met anderen.

Je uit je wensen en behoeften direct in plaats van ze via manipulatie vervuld proberen te krijgen. Anderen laat je ook geen negatieve controle uitoefenen op jou. Je weet wat je wilt en waar je voor staat, en als iemand je tot iets ander wilt manipuleren, doorzie je dit en ga je er niet in mee.

Je ziet en aanvaardt je eigen imperfecties en die van anderen, zo weet je je even waardevol als anderen. Ook jouw ‘slechte kanten’ durf je te laten zien en dit zorgt ervoor dat je jouw bijdrage aan het leven – met fouten en al – zult gaan leveren. In het klein, bijvoorbeeld door je mening te uiten, en in het groot, door te gaan staan voor je waarden en je leven ernaar in te richten.

Als je op deze manier in het leven staat, wordt het veel makkelijker om destructieve relaties los te laten. Je accepteert het simpelweg niet meer dan anderen respectloos met je omgaan en zal hier ook actie op ondernemen.

​​Dat kan op de korte termijn pijnlijk zijn, omdat je soms afscheid moet nemen van mensen en situaties waar je aan gehecht bent, maar op de lange termijn zal het je diepere en liefdevollere relaties opleveren, eerst met je zelf, daarna ook met anderen.