Hoe serieus neem jij jezelf eigenlijk?

Het lijkt zo eenvoudig: je ziet, hoort, denkt en voelt bepaalde dingen. Je vertrouwt op deze waarneming en handelt er ook naar. Zo beweeg je je door het leven. Niet foutloos natuurlijk – we zijn allemaal maar mens – maar je volgt wel je eigen pad. Je bent trouw aan jezelf, je bent je eigen beste vriend. Klinkt fijn en logisch, nietwaar?

Heb je als kind emotionele verwaarlozing, mishandeling of misbruik ervaren, dan is deze fijne en sterke band met jezelf helemaal niet zo vanzelfsprekend. Jij bent juist gewend om alles wat je waarneemt in twijfel te trekken en er vooral niet naar te handelen. Doordat jouw gevoelens stelselmatig genegeerd, geridiculiseerd of zelf verboden werden, heb je geleerd: wat ik voel is niet oké, ik kan er maar beter niet naar luisteren.

Je ouders spraken de taal van de emoties waarschijnlijk niet voldoende, en jij hebt die zodoende ook niet helemaal geleerd: je weet niet goed om te gaan met je emoties, je weet niet goed hoe je ze uit. Door het gebrek aan emotionele aandacht geloof jij ook dat jouw gevoelens er niet toe doen, dat ze lastig en ongewenst zijn, dat je er beter aan doet ze niet te uiten of zelfs maar te voelen. Dat ze een teken zijn van jouw zwakte of slechte kant.

De eis die je hiermee inmiddels aan jezelf stelt is: ‘wees niet wie je bent’. Dit is natuurlijk een onmogelijke opgave en toch probeer je eraan te voldoen. Op een gegeven moment vat dan het idee post dat de dingen die jij voelt en ervaart, niet waar kunnen zijn. Dat je niet mag vertrouwen op je eigen waarneming.

De relatie met jezelf is verstoord, je eigen gevoelens en gedachten neem je misschien nog wel waar, maar je neemt ze niet serieus. Als je een naar gevoel hebt bij iemand, dan denk je al snel: ‘het zal wel aan mij liggen’ en blijf je toch in contact met deze persoon. Als iemand over jouw grenzen gaat, dan voel je vaak wel een ‘nee’ – misschien in je maag, of in je buik – maar met dat signaal van je lijf doe je niets; je geeft niet aan dat er voor jou een grens is bereikt. En als jij jouw grenzen al niet serieus neemt, hoe kun je dan van een ander verwachten dat die dat wel doet?

Vaak heeft het niet serieus nemen van wat je waarneemt verstrekkende gevolgen: je blijft verstrikt in een destructieve relatie, ondanks alle red flags in jezelf en in de interactie tussen jou en je partner. Je komt in een burn-out vanuit perfectionisme, het niet aangeven van je grenzen en het niet op tijd (h)erkennen van de vaak ernstige signalen hiervan. Of je raakt in een depressie, doordat je je gevoelens decennialang hebt onderdrukt, genegeerd en gebagatelliseerd en zo volkomen afgesneden bent geraakt van jezelf.

Het serieus leren nemen van jouw eigen waarneming begint met het afstemmen op je gevoel, en met gevoel bedoel ik de verschillende sensaties die je waar kunt nemen in je lijf. Boze gedachten zijn geen gevoel, die steen op je maag wel. Bange gedachten zijn geen gevoel, die ijlheid in je hartstreek wel. Verdrietige gedachten zijn geen gevoel, die bal met donkere vloeistof in je buik wel.

Het zijn maar een paar voorbeelden, het scala aan ervaren sensaties is enorm. Hoe voelen jouw woede, angst en verdriet? Wat neem jij waar in je lijf als schuld en schaamte de kop opsteken? De precieze fysieke sensaties die je van moment tot moment ervaart, zijn heel persoonlijk. Aan jou de prachtige taak er kennis mee te maken, ze er helemaal te laten zijn, sterker nog: er volledig bij aanwezig te zijn met je aandacht. Ook en vooral als dat helemaal niet fijn voelt voor je.

Het gaat erom dat je ook de pijnlijke gevoelens serieus leert nemen, ermee leert samenleven, ze niet langer ziet als angstaanjagend en ongewenst, maar als een deel van jezelf dat net zo goed recht van spreken heeft. Het is vaak je gewonde innerlijke kind dat probeert jouw aandacht te trekken via deze fysieke sensaties. De vraag is daarmee: hoe liefdevol wil jij aanwezig voor dit Kind?

Voelen in je lijf is enerzijds een vaardigheid die je gewoon zult moeten oefenen, anderzijds kun je ook bepaalde archetypische kwaliteiten aanroepen in jezelf. Denk hierbij aan de perfect Liefdevolle Moeder: wat doet zij als haar kind verdrietig of bang is? En wat doet de perfect Liefdevolle Vader als de grenzen van zijn kind overschreden worden?

Als je zelf kinderen hebt, of bijvoorbeeld oom of tante bent, kun je jouw houding naar deze kinderen van vlees en bloed als inspiratiebron nemen. Want ik durf te wedden dat jij bij hen niet wegkijkt als ze huilend voor je staan of ze gewoonweg negeert als ze doodsbang zijn voor het een of ander.

Denk ook aan het archetype van de Heler, die zichzelf en anderen uitnodigt tot heling via haar invoelende gaven. Met oprechte aandacht transformeert de Heler de angst, de woede, het verdriet, de schaamte en de schuldgevoelens die ze in zichzelf aantreft. De Heler ziet wat er scheelt. Ze kijkt niet weg, maar omvat haar pijn met liefde, zodat de daaronder verborgen kwaliteiten weer tot bloei kunnen komen.

Door haar bereidheid zichzelf te zien, kan ze ook een ander volledig zien en accepteren voor wie die is. Zo mag ze uiteindelijk ook anderen van dienst zijn op hun pad van heling. Niet door ze te ‘redden’, maar door in harmonie met zichzelf aanwezig te zijn en zo ook anderen uit te nodigen deze harmonie in zichzelf te hervinden. En het is vanuit deze harmonie en vertrouwen in je waarneming dat je uiteindelijk de moed vindt jouw eigen weg te gaan.